مدل‌های لجستیک در مدیریت زنجیره تأمین و بهینه‌سازی فرآیندهای حمل‌ونقل نقش بسیار مهمی دارند. این مدل‌ها با استفاده از منابع مختلف و فناوری‌های متنوع، امکان بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات بهتر به مشتریان را به وجود می‌آورند. آشنایی با مفاهیم 1PL، 2PL، 3PL، 4PL و 5PL برای هر کسب‌وکاری که به دنبال کسب جایگاه بهتر در بازار است، ضروری و مهم به نظر می‌رسد. به همین دلیل در این مطلب به تعریف آن‌ها برای شما می‌پردازیم.
تعریف و مفهوم 1PL، 2PL، 3PL، 4PL و 5PL
لجستیک شخص اول (1PL)
لجستیک شخص اول (1PL)را زمانی به کار می‌برند که صاحب کالا یا دریافت‌کننده، خود مسئولیت تمام فرآیندهای حمل‌ونقل و مدیریت زنجیره تأمین را برعهده می‌گیرد. به‌عنوان مثال، یک شرکت تولیدی که مستقیماً محصولات خود را به مشتریان ارسال می‌کند، نوع لجستیکش، شخص اول است.
لجستیک شخص دوم (2PL)
لجستیک شخص دوم (2PL)تمام ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌ونقل مانند شرکت‌های کشتیرانی، هوایی یا جاده‌ای را تحت پوشش می‌گیرد. در واقع این شرکت‌ها وسایل حمل‌ونقل (مانند کامیون یا کشتی) را فراهم می‌کنند و مسئولیت حمل فیزیکی کالا را بر عهده می‌گیرند.
لجستیک شخص سوم (3PL)
لجستیک شخص سوم (3PL)شامل ارائه‌دهندگان خدمات جامع لجستیکی است که علاوه بر حمل‌ونقل، انبارداری، بسته‌بندی و مدیریت زنجیره تأمین را نیز به انجام می‌رسانند. این خدمات معمولاً به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا تمرکز بیشتری روی فعالیت‌های اصلی خود داشته باشند.
لجستیک شخص چهارم (4PL)
لجستیک شخص چهارم (4PL)یک گام فراتر از 3PL است و مدیریت کامل و هماهنگی تمامی بخش‌های زنجیره تأمین را برعهده می‌گیرد. 4PL به‌عنوان یک پل ربط‌دهنده استراتژیک بین مشتری و ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی به حساب می‌آید.
لجستیک شخص پنجم (5PL)
لجستیک شخص پنجم (5PL)یکپارچه‌سازی و مدیریت دیجیتالی زنجیره تأمین متمرکز را برای شرکت‌های مختلف به انجام می‌رساند. این مدل با استفاده از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء، عملیات لجستیکی پیچیده را راحت‌تر می‌کند و مدت زمان موردنیاز برای انجام آن‌ها را کم‌تر می‌کند.
تفاوت 3PL و 4PL
لجستیک شخص سوم (3PL)
- خدمات ارائه‌شده شامل حمل‌ونقل، انبارداری، بسته‌بندی و توزیع است.
- تمرکز اصلی بر اجرای عملیات فیزیکی زنجیره تأمین است.
- نقش پشتیبانی دارد و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بر عهده کسب‌وکار است.
- نمونه: شرکت‌هایی که خدمات حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی کالا را به‌صورت قراردادی انجام می‌دهند.
لجستیک شخص چهارم (4PL)
-
- یک سطح بالاتر از 3PL است و مدیریت و هماهنگی کل زنجیره تأمین را انجام می‌دهد.
- شرکت‌های انجام‌دهنده خدمات 4PL به‌عنوان مشاور و مدیر استراتژیک عمل می‌کند.
- تفاوت 3PL و 4PL : 4PL مسئولیت مدیریت کل زنجیره تأمین را بر عهده دارد، درحالی‌که 3PL فقط بخشی از عملیات فیزیکی را به انجام می‌رساند.
نحوه انتخاب مدل مناسب برای کسب‌وکار
- تحلیل نیازهای لجستیکی:
- ابتدا مشخص کنید که آیا نیاز به خدمات حمل‌ونقل، انبارداری، بسته‌بندی، مدیریت زنجیره تأمین یا دیجیتالی‌سازی فرآیندها دارید.
- پیچیدگی زنجیره تأمین کسب‌وکار خود را مورد ارزیابی قرار دهید.
- اندازه و نوع کسب‌وکار:
-
- برای کسب‌وکارهای کوچک با نیازهای ساده، مدل 1PL و 2PL مناسب‌تر است.
- کسب‌وکارهای متوسط که به انبارداری و توزیع نیاز دارند، باید از از 3PL استفاده کنند.
- تمرکز بر فعالیت‌های اصلی:
-
- اگر می‌خواهید روی فعالیت‌های اصلی کسب‌وکار تمرکز کنید، مدل 4PL که کل مدیریت زنجیره تأمین را بر عهده می‌گیرد، انتخاب خوبی به شمار می‌آید.
- پیچیدگی و وسعت عملیات:
-
- اگر عملیات پیچیده‌ای دارید، مدل 5PL با قابلیت دیجیتالی‌سازی و هوشمندسازی برای شما مناسب است.
- بودجه و هزینه‌ها:
-
- هزینه‌های استفاده از هر مدل را بررسی کنید و مطمئن شوید که با بودجه شما همخوانی دارد.
- مشورت با متخصصان:
-
- با مشاوران لجستیکی صحبت کنید تا بهترین مدل را بر اساس نیازهای خاص کسب‌وکار انتخاب کنید.
- قابلیت رشد و مقیاس‌پذیری:
-
- مدلی را انتخاب کنید که امکان ارتقا و تطبیق با نیازهای آینده کسب‌وکار شما را داشته باشد.
انتخاب مدل مناسب به تحلیل دقیق نیازها، هدف‌ها و منابع کسب‌وکار بستگی دارد.
نقش فناوری در پیشرفت از 3PL به 5PL
- دیجیتالی‌سازی در 3PL
در مدل 3PL، فناوری‌هایی مانند سیستم مدیریت انبار (WMS) و سیستم مدیریت حمل‌ونقل (TMS) برای خودکارسازی انبارداری، حمل‌ونقل و ردیابی کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری‌ها باعث می‌شود تا فرآیندها سریع‌تر، دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام شود.
- یکپارچگی داده‌ها در 4PL
در این مدل، فناوری‌های یکپارچه مانند سیستم‌های مدیریت زنجیره تأمین (SCM) نقش اصلی را در هماهنگی بین تمامی طرف‌های زنجیره تأمین دارند. این فناوری‌ها، تحلیل داده‌های زنده و پیش‌بینی تقاضا و بهره‌وری و تصمیم‌گیری بهتر را برای کسب و کارهای مختلف ممکن می‌سازند.
- هوشمندسازی در 5PL
مدل 5PL بر پایه فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و بلاک‌چین ساخته شده است. به کارگیری این تکنولوژی‌ها، امکان نظارت لحظه‌ای، پیش‌بینی روندها و تضمین شفافیت در زنجیره تأمین را فراهم می‌کنند.
کلام آخر
در این مطلب تعاریف و کارکردهای هر کدام از 1PL، 2PL، 3PL، 4PL و 5PL را برای شما بیان کردیم و فاکتورهای مهم در هنگام انتخاب بین آن‌ها را ذکر کردیم تا شما آن‌ها را بشناسید و متوجه شوید که برای کسب و کار خودتان، کدام یک از آن‌ها را می‌توانید به کار بگیرید و چگونه باید آن‌ها را انتخاب کنید.
